Ít ai biết được đằng sau những nụ cười trong vắt ấy, các thành viên của đội hầu hết đang sống trong cảnh thiếu vắng vòng tay của cha, hơi ấm của mẹ, đang phải đấu tranh quyết liệt từng ngày, từng giờ giữa lằn ranh tốt xấu để tự giữ lại tuổi thơ cho mình. Khu phố 6 này từng là một “điểm nóng” về tệ nạn xã hội, mua bán ma túy. Những người lớn: người mất, người đi tù, kẻ đi biệt xứ, bỏ lại đằng sau là những đứa trẻ...

Gai nhọn và hoa hồng

“Hồi trước con thường theo mấy anh chị lớn đi bấm chuông phá nhà người ta. Buổi chiều, con đứng trên cầu Nguyễn Văn Cừ bỏ nước vào bao nilông, chọi nước xuống mấy người đi đường, rồi tự chạy xe đạp đi đằng sau vỗ đầu người lớn...” - Nguyễn Ngọc Như Quỳnh (11 tuổi) thật thà kể những trò em từng chơi. Sống cùng ông ngoại, mẹ đi tù do buôn bán ma túy, ba bỏ đi biệt tăm, Quỳnh tự mình bươn chải bán vé số mưu sinh đã mấy năm nay.

Ngồi bên cạnh, Nguyễn Ngọc Thùy Trang (14 tuổi) góp chuyện: “Em cũng hay đánh lộn, đốt lửa gầm cầu, chọi đá người đi đường. Em đi chơi từ sáng đến 1g-2g đêm cũng không ai kêu về nữa mà”. Ba mẹ đều đã mất vì nhiễm HIV, một mình Trang sống lây lất với bà ngoại... Ở xóm Cầu Kho này, hoàn cảnh như Quỳnh, Trang không hiếm. Cũng không hiếm những ngày, những đêm cả xóm ồn ào, lộn xộn tiếng người lớn mắng con nít vì những trò đùa quá tinh quái thâu đêm suốt sáng.

Những ngày như thế, có một người thao thức. Bà Lê Thị Ngà, một tổ viên tổ bảo vệ dân phố P.Cầu Kho, nghĩ mình phải làm gì đó trước khi đám trẻ này lại rơi vào cái vòng luẩn quẩn bế tắc: ăn chơi, tệ nạn của mẹ, cha trước đây. Bà Ngà gọi ba em nghịch nhất xóm đến thủ thỉ tâm sự, giao cho các em vai trò là “những chiến sĩ đội bảo vệ Kim Đồng”. “Người lớn thì có tổ bảo vệ dân phố, đội bảo vệ Kim Đồng của tụi con sẽ bảo vệ cho các bạn, các em nhỏ, có được không?”, câu hỏi giản dị ấy đã biến một đứa trẻ trở thành người lớn.

Bà Lê Thị Ngà (đứng) và các em thành viên của đội bảo vệ Kim Đồng -Ảnh: Đỗ Phi

Từ một “siêu quậy” của khu phố 6, Phạm Văn Kiệt (12 tuổi) đã biết chạy ngay đến báo cho bà Ngà khi thấy có bạn bị kẻ gian dụ dỗ hút chích, bị sàm sỡ trong những góc tối. Thùy Trang đã thôi ném đá, chọi nước mà trở thành một cô tổ trưởng chững chạc, quản lý, chăm sóc các em gái... Dần dà, chốt dân phòng nhỏ xíu trở thành nhà của các em, nơi có mẹ Ngà hỏi han, chăm sóc, có các bạn đồng trang lứa cùng nhau tận hưởng tuổi thơ. Các em được “má Ngà” dạy tiếng Anh, dạy tô màu, hát múa. Bất kể những ngày mưa gió, trong căn phòng mong manh bằng gỗ và mica này, hơn 20 đứa trẻ vẫn đến, mắt trong veo háo hức, miệng mở to tròn đọc từng câu đối thoại tiếng Anh đơn giản.

Tấm bảng học của các em thật đặc biệt, là những tờ giấy A4 được bà Ngà nắn nót viết chữ, dán băng keo bốn góc tạm lên tường, học xong thì gỡ xuống. Em nào cũng nâng niu, giữ cho “bảng” phẳng phiu, lần sau học tiếp. Các em nhỏ hơn thì được học tô màu, vẽ tranh. Bé Nguyễn Ngọc Thuỳ Quanh (6 tuổi), mồ côi cha mẹ, nhỏ nhẹ kể: “Con thích tô màu ở đây lắm, vì có các bạn chơi chung, bà Ngà còn chấm điểm cho từng bạn nữa!”. Cô giáo Trần Thị Thanh, một người dân trong khu phố, tấm tắc: “Từ ngày các em có nhóm sinh hoạt, được cô Ngà quản lý, khu phố này bình yên hẳn...”.

Bé Nguyễn Ngọc Thuỳ Quanh (6 tuổi). Trong chuyến đi dã ngoại tại công ty Nút Áo Tôn Văn

“Trên đôi tay này, yêu thương dâng đầy”

Đội bảo vệ Kim Đồng còn hăng hái tham gia nhiều cuộc thi do phường, quận, TP tổ chức, trở thành những gương mặt “đại biểu” nhí khiến cả khu phố 6 phải tự hào. Mới đây, vượt qua hơn 8.500 bài dự thi của các bạn học sinh ở Q.1, đội đã có đến năm giải thưởng (ba giải nhất, hai giải nhì) trong hội thi Nhật ký đọc sách do UBND Q.1 tổ chức.

Trần Đức Nhân (12 tuổi), bán bánh xèo phụ mẹ và bà ngoại, đoạt giải nhì cuộc thi này, rụt rè cho biết: “Con phải nghỉ học từ lớp 4, nhưng con vẫn hay ra đây (chốt dân phòng - PV) mượn sách về đọc rồi viết nhật ký cảm nhận. Con thích viết văn lắm. Con đang xin mẹ cho đi học lại!”. Không những vậy, thi văn nghệ, an toàn giao thông, vẽ tranh cát, tô tượng... Đâu cũng có bóng dáng tưng bừng của đội Kim Đồng và đều... có giải. Huỳnh Tấn Đạt (14 tuổi) cười toe khoe: “Bình thường con toàn đi đánh lộn, giờ vô đây vẽ tranh, tô tượng lại đoạt giải, còn được khen có năng khiếu nữa...”.

Tự hào nhất của đội Kim Đồng là toàn bộ hoạt động của nhóm đều do các em tự xoay xở cùng nhau, có đội trưởng, đội phó, tổ trưởng đội nữ, đội nam, thủ quỹ, thư ký hẳn hoi. Để có kinh phí, các em tự tổ chức kế hoạch nhỏ, chia nhau đi thu gom ve chai, sách vở cũ, quy định đóng tiền quỹ nhóm 10.000 đồng/tháng/bạn. Trong cuốn nhật ký họp của các em là những dòng chữ nắn nót họ tên các bạn tham gia, phân công rõ ràng nhóm đá banh, nhóm mượn sách, nhóm văn nghệ... để quản lý công việc lẫn nhau. Võ Thị Hồng Vân (17 tuổi) bị bệnh teo thận mãn tính nhưng vẫn được 100% phiếu của các bạn bầu làm tổ trưởng. Vân bảo đó là một động lực rất lớn giúp em chống chọi với bệnh tật.

Chia sẻ về hoạt động của đội Kim Đồng, gương mặt bà Lê Thị Ngà, “mẹ đẻ” của đội, sáng lên: “Trẻ em, đặc biệt là các em có hoàn cảnh khó khăn, là những tờ giấy trắng rất mong manh, cần được nâng niu và yêu thương thật nhiều. Đội Kim Đồng với tôi là một gia đình, nghe các em gọi “má”, thấy các em khoanh tay chào, vậy là vui rồi”.

Đến dự một buổi sinh hoạt, ra về, phía sau chúng tôi là những tiếng hát vang lên trong trẻo của bài Bài tình ca mới, bài truyền thống của đội bảo vệ Kim Đồng: Trên đôi tay này, yêu thương dâng đầy. Bạn đã đến, đến với nơi đây. Làm vơi nhức nhối, với buồn đau này. Dìu bóng đêm về với nắng mai... Cứ thế, bất kỳ em nhỏ nào khi vào đội Kim Đồng đều sẽ học bài hát này đầu tiên, như một lời chào nắng mai phía trước...

“Dìu bóng đêm về với nắng mai”